Конфуций туралы мәлімет қазақша: Конфуций туралы | Презентация
Конфуций туралы | Презентация
Презентациялар
Бұл жұмысты терминал арқылы сатып алуға болады немесе Telegram арқылы.
Презентация қосу
Конфуций
Конфуций, Кун-цзы, яғни
ұстаз,»Ұстаз Күн» деп атаған.
Құң-фу-цзы (б.з.б. 551, Цзоу, Лу
патшалығы (қазіргі Қытайдың
Шандунь провинциясындағы
Цюйфу қаласы – 479 ж.ш.,
сонда) – Ежелгі Қытай ойшылы,
философ, тарихшы, мемлекет
қайраткері, Қытайдың
мемлекеттік діні –
конфуцийшілдіктің негізін
салушы. Кедейленген
ақсүйектер отбасында дүниеге
келген. Өмірінің көп бөлігін Лу
патшалығында өткізген.
Б.з.б. 11 – 3 ғасырларда болған осы көне мемлекет ежелгі
дәуірдегі қытай тарихымен мәдениетінің дамуында елеулі рөл
атқарғанмен, 6 – 5 ғасырлардан бастап құлдырау кезеңін бастан кеше
бастаған-ды. Сондай шақта өз отанында өмір сүрген Конфуций өзіне
дейін өркен жайған философиялық ой маржандарын оқып-тоқып өсті.
Жас шағында төменгі буындағы шенеунік қызметін атқарып жүрді.
Сосын жекемектеп ашып, 22 жасында бала оқыта бастады. Кофуцийдің
он мыңга жуык шәкірттері бар және жиырма шактысы ертелі-кеш
жанында болган деген деректер бар. Қытайдағы тұңғыш жекеменшік
оқу орнының негізін қалаушы атанды.Ең атақты мұғалім ретінде даңқы
шықты. Халық оны сүйіспеншілікпен Құң ұстаз деп атады.
Конфуций философиясы
Ертедегі Қытайда үш түрлі дін болған дейді
тарихшылар. Олар: 1) үнділерден келген буддизм, 2)
Қытай жерінде туындаған – даосизм, 3)
конфуциандық. Бірақ, конфуциандықтың негізін таза
дінге жатқызу қиын. Сондай-ақ, оны біз, әрине,
кәдімгі философия дейміз. Десек те, бұл ілімде
жататын космология, онтология, гносеология,
метафизика проблемалары қарастырылмайды.
Негізгі қарастырылған мәселелер мыналар. Біріншісі:
адамгершілік, «жэнь». Бұл философия, өйткені оның
мәні адамға ықыласпен қарау, рахымшылық жасау,
былайша айтқанда гуманизм.
Екіншісі: «Өзіңеұнамағанды басқаға жасама», деген қанатты сөз.
Осы жағынан ол философияға жатады. Бұл ілімнің
VI-V ғ.ғ. өмір сүрген Конфуций (551-479).Кезінде
оны Күн-цзи, яғни ұстаз, «ұстаз Күн» деп атаған.
Тірі кезінде өте жоғары, үлкен беделге ие болған.
дерек тер бар. Солардың 20 шақтысы оның қасынан
шықпай, онымен ертелі-кеш бірге болған деседі.
Конфуций ілімі ел арасында мол тарағандығынан
оны, әрине дін деп те атаған. Ол да себепсіз емес,
шындық. Конфуций айтқан өсиеттер Қытай
жазуымен бар болғаны 75 қатарға сыйған, ал
түсіндірмелері арқылы олар 1546-ға жеткен. Оның
айтқан өсиеттері «Луньюй» деп аталады. Мәнісі –
нақыл сөздер. Олардың бәрі бір мезгілде айтылған
ойлар емес, әр уақытта, түрлі жағдайларға
байланысты дүниеге келген пікірлер. Көбінесе ол
нақтылы сұрауға жауап болып келеді. Кейін ғұлама
айырмашылығы
Конфуцийдің Сократтан айырмашылығы мынада.
Егер Сократ нақтыжағдайды байқап, одан абстрактылы ой тұжырымдаған болса,
Конфуций нақты жағдайға жалпылық ой тұрғысынан пікір айтқан.
Конфуций өте керемет дарын иесі болып, әлі күнге дейін
қытайлықтардың қоғамдық санасында кең орын алуда. Себебі неде
десек, мәнісі былай. Біздің заманымызға дейінгі, Конфуций өмір сүрген
уақытта ол елде тәртіп бұзылып, адамдар біріне бірі әлімжеттік
көрсетіп, тонап, соғысып жатқан болатын. Содан адамдарды тәртіпке,
ауыр жағдай Конфуцийдің ілімін дүниеге алып келді. Оның
данышпандығы сол жағдайға әбден сәйкес келген. Мәселен,
Конфуцийдің пікірінше елді түсіністікпен басқарудың үш буыны бар.
Олар: 1) әділеттік, 2) табиғатты сүю (аялау), 3) әдет-ғұрыпты
құрметтеу. Немесе, қоғамда ауыз бірлік болу үшін байланыстың тиімді
үш басты түйіні, түрі бар дейді Конфуций. Бірі, басқарушы мен
бағынушы, екіншісі, әке мен бала, үшіншісі, ер мен әйелі арасындағы
қарым-қатынас.
Тыныштық, татулық болу Конфуцийдің пікірінше,біріншілерді екіншілердің мүлтіксіз тыңдауы, айтқандарын бұлжытпай
Егер кімде кім рақымшылық сезімді қолдаса, онда атасы мен
анасын құрметтеп, мемлекет басшысының айтқаны заң болса,
басқаларға сөзімен шыншылдықты көрсетсе, ондай адамды
сауатсыз болса да ғалым дер едім, дейді Конфуций. Қазір ата-
анаға балаларының қайырымды болуы, оларды тек асырау деп
түсінсе, бұл кемістік. Малды да асырайды. Дұрысы оларды
қамқорлыққа алу, дейді Конфуций.
Қайырымды адам қатал болмаса, ол басқаларға ықпал жасай
алмайды, білім алуда да осал болады, дейді. Әдет-ғұрыптың
керегі не, егер адам болып туған соң, адамгершілік жасай
алмаса. Сөз сөйлеуде адамдарда кездесетін үш түрлі қателік
бар дейді Конфуций. Бірі – пікірді керек кезі болмаса да айтып
кезінде айтпай қалу. Ол – құпиялық, қулық. Үшіншісі – пікірді
тыңдаушының бет-жүзін барламай айтып салу.
Бұл – бұлсоқырлық дейді. Конфуцийдің жақсы көретін ұстанымы: нақыл
сөзді барлық жағдайда емес, тек нақты жағдайға және тың
даушымен жүргізіліп отырған әңгімеге сай айту.
Конфуций пікірінше ғылым мына
салалардан қалыптасады:
1) Тарих, кітапта жазған ойлар. 2) Халықтың
нақыл сөздері. 3) Әдет-ғұрып.
Конфуций айтқан екен: кейде ғылым (білім) елді
деп. Сөйтеді де ал ғылым (білім) жалпы елге
керек, қажет дейді. Конфуций өзі туралы: «Мен
тек бұрынғыны қайталадым, ешқандай жаңа
нәрсе жасаған жоқпын», – депті. Бұл пікір оның
өте қарапайым, халыққа жақын болғандығын
байқатады. Конфуцийдің айтқандары бүгінгі
қытайлықтарға біздің қолданып жүрген мақал-
мәтелдеріміз сияқты құнды болатыны сондықтан.
Конфуций
діні
Біздің жыл
санауымызға дейінгі YI
ғасырда Қытайда жаңа
философиялық –
дүниетанымдық ілім
пайда болды. Ол бертін
келе дін дәрежесінде
орнықты.
негізін салушы Кун —
Цзы немесе Кун –
ұстаз (европалық
транскрипцияда
– Конфуций)болды.
Конфуций біздің
заманымызға
дейінгі 551 жылы
туылып, 407 жылы
Конфуциийлік тоғыз кітап аталатын жинақ осы Конфуций қаламынан
туған шығармалардан құралған деп саналады. Бірақ, олардың бәрі
бірдей Конфуций туындылары емес. Оның ішінде ғұламаның
шәкірттерінің де қосқандары аз емес. Бұл аса көлемді еңбектің бірінші
сериясы мынадай бес кітаптан тұрады:
— «Өзгерістер кітабы». Бұл кітапқа құлшылық және тылсым
дұғалары, өсиет сөздер топтастырылған. Ол алғашқы қауымдық
табылады. Осыған қарағанда ол бір адамның қаламынан шыққан дүние
емес, құрастырылған еңбек болуы ықтимал.
— «Көне тарих кітабы». Ол көне уақыттарда жасаған
императорлардың аңызбен астасқан тарихынан мәлімет береді.
«Діни өлеңдер кітабы». Жинаққак әлемнің жаратылуы мен
құрылуы туралы мифтер, діни мадақ өлеңдері енгізілген.
— «Салтанатты рәсімдер кітабы».
— «Көктем мен күз кітабы». Даусыз Кун-Цзының төл туындысы деп
танылатын бұл кітапта Лу князьдығының тарихы баяндалады.
Конфуций ілімі
Конфуций ілімі – тұтасымен дерлік адамшылық туралы ілім. Мұнда
құдай турасында бір ауыз сөз жоқ. Құдайды танып – білуге адамның
ақылы жетпейді.
Барлық өзге діндер үшін аса маңызды мәселе — әлемнің, адамның
жаратылуы, адам мен құдайға қатысты мәселелер Конфуций ілімінде
мүлдем қарастырылмайды. Бірақ, ғұлама қытай тарихында тұңғыш рет
көне мифологияны тәптіштеп жазып шыққан. Мұны ол дінге, көне
мифтердегі айтылатын құдайларға сенгендігінен емес,
тарих және халықтың ғасырлар
бойы орныққан дәстүрі болғандығынан жазған және осы дәстүрлер
ді мейлінше мұқият сақтауға уағыздаған. Бұл дәстүрлер неғұрлым
Діниғұрыптар мен рәсімдер адам мен құдырет иесін байланыстыру жолдары
емес, адамдардың тұрмысын белгілі бір ізге салудың, оны мазмұнмен
толтырудың жолы ретінде қарастырылған. Конфуцийдің түсінігінде
ғұрыптар мен салттарды сақтамайтын адам — өзінің басындағы шашына
күтім жасамайтын адам сияқты барып тұрған надан, адам емес
мақұлық.
Яғни конфуцийліктегі құлшылықтың объектісі — көне
замандарда жасалып, біржола орныққан, өмірдің
барлық жақтарын қамтитын Ұлы рәсімдер.
Ол, өзінің айтуынша, үш мың ереже мен үш жүз
ғұрыпты орындаған. Храмдарға баруды өте ұнатқан.
Аспан құдіреті – тяннің
құрметіне өткізілетін діни қызметтерге, құрбандық
ғұрыптарына үнемі
қатынасып отырған. Сонымен бірге, әлдекім
Құдіретті Аспан туралы сөз қозғай бастаса, бұл
уақытты босқа шығындау деп, ашу шақыратын
болған. Ал оның шәкірттерінің кейбірі аспан –
табиғаттың бір бөлегі және ол туралы сөз етудің еш
қажеттігі жоқ деп тура қайырып тастайтын.
Конфуцийлік қытайлықтарды сыпайыгершілікке,
сезімталдыққа тәрбиеледі. Адамның ішкі ниетін тереңге
жасыра білуді үйретті. Кун-Цзы осындай жоғары
адамшылықты насихатттай отырып, бұл жолмен
жүрмегендерді мүлдем адам қатарлы санаған жоқ. Оның
ойынша, қоғамның толық мүшесі болу үшін әр адам ескіден
келе жатқан ғұрыптарды сақтауға және сыйлауға міндетті.
Өзгелер үшін тәрбиелі қоғамда орын жоқ. Ол өмірде
ешнәрсе өзгермей, сол қалпында сақталуы тиіс деп санады.
Бәлкім осыдан да болар, конфуцийлік қытайда ғасырлар
бойы өмір ағысы бір арнасында сақталып келеді. Веда,
буддизм ілімдері тараған Азия елдерінің көбінен осындай
баяндылық пен тұрақтылықты, дәстүрлерге
деген беріктікті байқаймыз. Дәстүрлерге беріктік, әлемдегі
болып жатқан құбылыстарды ойлы
байсалдылықпен қабылдау, табиғатпен мейлінше үйлесім
табу – Шығыстың өмір салты болып орныққан нәрселер.
Конфуцийшілдік Бұл – ежелгі дәуірден бастау алатын философиялық
жүйе.
Конфуцийшілдік ғалым – интеллектуалдар ілімі (мектебі)негізінде пайда болған. Оны бастап берген Конфуций. Ол –
Шығыстағы үш басты діни этикалық (даосизм мен буддизм
қатарындағы) бағыттың Ежелгі Қытайдағы басты идеялық
ағымдардың бірі, саяси этикалық ілім. Оның көзқарасын ізбасарлары
«Лун ой» («Әңгімелері мен ой-пікірлер») кітабында баяндап беріп,
насихаттаған. Сонымен қатар, оның адам тағдырын «аспан»
айқындайды, адамдардың «мейірімділерге» және «нашарларға»
бөлінуі өзгеріске түспейді, жасы кіші үлкенге, қызметі төмен адам
лауазымы жоғары қызметтегі кісіге көзсіз бағынуға тиіс деген
теориясын дамытты.
Ғалымдардың айтуынша, Конфуций ілімі: «Бәрінен де бауырмалдық
пен перзенттік парызды ұмытпа, туған-туысқандарға қайырымды
бол, тәубешілдік пен үнемділікті бағала, бойыңдағы ашу мен ызаны
басуға үйрен, білім мен біліктілікті жоғары қой, көңіліңе сай
келмейтін ілімнің бәрінен арыл, басқаларды да ағат жолға қадам
басудан сақтандыр», – дейді екен.
Сол себепті, ол Жапония тәріздіелдердің салт-санасына тереңдей еніп те кетіпті.
Соған қарамастан,
Конфуций ілімі,
конфуцийшілдік туралы
әртүрлі пікірлер бар.
Біреу насихаттайды, біреу
сынайды. Оның көрнекті
ізбасары болған
Мэнцзының (б.з.б.372-289)
пайымдауынша,
әлеуметтік теңсіздік
құдайдың құді-ретімен.
Конфуцийдің екінші бір
жақтаушысы Сюньцзы
жасаған ілім бойынша,
«аспан» – табиғаттың бір
бөлігі. Бірақта, конфу-
цийшілдіктің «құдайдың
құдіреті» туралы ілімінің
Дун Чжуншудың (б.з.б.2
ғ.)
Соған қарамастан, Конфуций ілімі, конфуцийшілдік туралы
әртүрлі пікірлер бар. Біреу насихаттайды, біреу сынайды. Оның
көрнекті ізбасары болған Мэнцзының (б.з.б.372-289)
пайымдауынша, әлеуметтік теңсіздік құдайдың құді-ретімен.
Конфуцийдің екінші бір жақтаушысы Сюньцзы жасаған ілім
бойынша, «аспан» – табиғаттың бір бөлігі. Бірақта, конфу-
цийшілдіктің «құдайдың құдіреті» туралы ілімінің Дун
Чжуншудың (б.
з.б.2 ғ.)конфуцийшілдіктің ортодоксты доктринасын жасауға негіз
болғанын еске алғанымыз жөн. Ғылыми деректерге назар
аударсақ, Сун әулеті билігі кезінде (10-13 ғасырлар) Қытай
философия мектебінің Жаңа Конфуцийшілдік бағыты
қалыптасқан. Онтология, натурфилософия, космогонияға көбірек
көңіл бөлу – Жаңа Конфуцийшілдік деп аталған бұл ілімнің Ерте
Конфуцийшілдіктен басты айырмашылықтарының бірі. Негізінен,
Жаңа Конфуцийшілдік 21 ғасырдың басына дейін Қытай
философиясы мен қоғамдық-саяси ойындағы үстем бағытқа ие
болып, Жапония, Корея мен Вьетнамға да зор ықпал етті.
Қытайдағы саяси және философиялық iлiм тарихында конфуцизм iлiмi
маңызды роль атқарады. Оның негiзiн қалаған б.з.д. 551-479 жылдары
өмiр сүрген ұлы Қытай ойшылы Конфуций болды. Оның көзқарастары
оның шәкiрттерi құрастырған «Лунь юй» («Әңгiмелер мен пiкiрлер»)
кiтабында жинақталған. Бұл кiтап ғасырлар бойы Қытай халқының
өмiрi мен көзқарасына, тәлiм-тәрбиесiне едәуiр ықпал еттi.
Оныбалалар жатқа айтты, отбасылық және саяси iстерде үлкендер
беделге ие болды. Оның даналық туралы өсиеттерi әлi күнге дейiн
мәнiн жойған жоқ. Ол «даналыққа бiз үш түрлi жолмен жетемiз, ең iзгi
жол – санамен саралау, ең оңай жол – елiктеу, ең қиын жол –
тәжiрибеден тәлiм алу» дедi.
Дәстүрлi көзқарастарға сүйенген Конфуций мемлекеттiң
патриархалды- патерналистiк концепциясын дамытты. Оның айтуы
бойынша, мемлекет — үлкен жанұя. Патшаның қол астындағыларға
билiгi әкенiң балаға билiгi ретiнде көрсетiледi. Патшаның билiгi
отбасындағы жасы кiшiлердiң ересектерге бағыныштылығымен
теңестiрiледi. Конфуций суреттеген әлеуметтiк-саяси жүйедегi
адамдар теңсiздiгi, «қараңғы адамдар», «төменгi адамдар», «құрметтi
адамдар», «жоғары шендi адамдар», «лауазымды адамдар» ретiнде
көрсетiледi.
Әлеуметтiк теңсiздiктi қалыпты жағдай ретiнде қарастырған
Конфуций аристократиялық билiк концепциясын, яғни ақсүйектер
тобының билiгiн жақтады. Билiктiң зорлықсыз тәсiлiн жақтаған
Конфуций билеушiлердi өз бағыныштыларына қайырымды болуға
шақырды.
Билеушi қайырымды болса, төменгi адам да қайырымдыболады. Билiктiң осы ережесiн жақтаған Конфуцийден «Шөп жел
соққан жаққа қисаяды» деген нақыл сөз қалған. Iшкi және сыртқы
соғыстарға қарсы болған Конфуций Қытай жерiнен алыс тұратын
басқа халықтарды бiлiмдiлiкпен және ақылмен жаулап алуды
ұсынды.
Конфуций барлық нәрсе үнемi өзгерiсте болады, уақыт
тоқтамайды, әрбiр нәрсенiң басталуы мен аяқталуы болады дейдi.
«Адамның iсi де солай, бас-аяғынсыз бiрде-бiр iс жоқ. Оның басталуы
мен аяқталуын анық түсiнген адам ақиқатқа жақын тұрады».
Конфуцийдiң этикалық-құқықтық және мiнез-құлық нормалары
мен принциптерi адам өмiрi мен тұрмысының барлық жағын
қамтыған. Бұған дәстүр ережелерi (ли), ата-аналар мен үлкендерге
құрмет (сяо), адамдық қасиет (жэнь), адамдар қамқорлығы (шу),
билеушiге адалдық (чжун), парыз (и) және т.б. жатады.
Дана философ Конфуций
Дана философ Конфуций адамзат өміріндегі әрбір
тарихи кезең өз дәуіріне сай саяси күрмеулерге ұшырап
отыратын және адамзаттың оларды шама-шарқынша
сәтті түрде шешіп ұдайы ықыластық танытатыны
көпшілікке аян.
Егер біз ойша өткенімізді шолар болсақ,ХХI ғасыр табалдырығын атап отырған сәтте
қоржынымыздың сан түрлі ғажап әрі қайталанбас саяси
ой тізбегі мен даналыққа толы екендігіне көзіміз жеткен
болар еді. Солардың ішіндегі ең бір өрелісі де, өзіндік
нақыштарымен ерекше айқындалатыны да конфуцийлік
ілім. Аталмыш ой бүкіл көне Шығыстағы ең бір қуатты-
ау дейтін идеялық-саяси ағымға жатады. Оның негізін
қалаушы біздің заманымызға дейін 551-479 жылдары
Қытайда өмір сүрген Конфуций (Күн – фамилиясы, ал
цзы – ұстаз деген мағынаны білдіреді) болып табылады.
Дана философ және этикалық ілімнің негізін қалаушы Конфуцийдың
қытай халқының өміріне жан-жақты әсер еткені ешбір талас
тудырмайды. «Алтын ереже» деген атауымен мәлім болған оның
этикасының негізгі принциптерінің бірі былай дейді: «Егер басыма
келмесін десең, өзіңе де жамандық қаламасаң, өзгеге де соны
тілеме». Ал Конфуцийдың айтқан нақыл сөздері мен даналық ой
пікірлері «Лунь юй»(сұхбат пен ой пікірлер) атты кітапта
жинақталған.
Конфуций Қытайдың түрлі патшалықтарында әртүрлі дәрежедегі
қызметтер атқарса да, өзінің негізгі мақсатына жете алмады.
Нәтижесінде ол шенеуніктік қызметтің қызығы мен рахатын
көкейіндегі этикалық саяси көзқарасы мен ойларын көпке жеткізуге
асыққан мақсаттарға бола тез-ақ айырбастады. Ғұлама
ойшылдардың уағыздары, әсіресе, қызметкер шенеуніктер
арасында кеңінен қолдауға ие болды. Оқу мен білімге құштар
барша қауым оның шәкірттеріне айналды. Аңыз бойынша олардың
жалпы саны үш мыңның ар жақ бер жағында болса, ішіндегі
ұстазына ең жақын ау дегендері 72 адам, ал онымен күні -түні бірге
болған шәкірттерінің саны 12-ге жетсе керек-ті. Бұл адамдар түрлі
патшалықтардан келген әрқилы қызмет иелері болатынды.
Қорытынды
Қарап отсақ, Конфуций ілімі талай ғасырлар бұрын пайда
болғанына қарамастан әлі күнге дейі өз маңызын жоймай келеді. Ол
бүкіл дүниежүзі елдері оқитын және Қытай халқы пір тұтатын ілім
ретінде сақталып келеді. Мұның өзі бұл ілімнің аса терең даналыққа,
ақыл-ойға негізделгендігінің белгісі.
Тіпті, оның ұлылығы соншалық –бұл ілім қағидалары, талай заман өткеніне, талай қоғам ауысқанына
қарамастан, өзінің маңызын, мәнін жоймай келеді. Керісінше, дәл
бүгінгі таңда моральдық, рухани құндылықтар тапшылығын көріп
отырған қоғамда одан сайын актуалды бола түскен сияқты. Егер әрбір
адам осы идеяларды мұқият зерделеп, өз өмірінің басшылығына алса,
онда қоғамның тура жолға түсетіні, онда гармония мен үйлесімділік
орнаған идеалды мемлекеттің қалыптасатындығы күмәнсіз.
Тәртіпті қоғам үндестігі мен иделды, адамгершілігі мол адам
туралы идеялардың бірлігі конфуцийшылдық деп аталатын ілімді
құрды. «Учитель редко говорил о выгоде, воле неба и человеке… Он
не вдавался в пустые размышления, не был категоричен в своих
суждениях, не проявлял упрямства и не думал о себе лично».
Назарларынызға
рахмет !
Ұқсас жұмыстар
| Конфуций философиясы |
| Өзін өзі тану рухани адамгершілік білім беру бағдарламасының тарихи философиялық негіздері |
| Ежелгі шығыстың саяси ойлары |
| Ежелгі грек |
| Ежелгі Қытай философиясы |
| ҚАЗАҚСТАН САЯСИ ОЙЛАРДЫҢ ТАРИХЫ |
| Қытай философиясының негізгі бағыттары мен мектептері |
| Ежелгі Қытай жазуымен әдебиеті |
Ежелгі Қытай философиясы. Гносеология және эпистемология |
| Ежелгі Қытай мәдениеті |
Конфуций діні.
Біздің жыл санауымызға дейінгі YI ғасырда Қытайда жаңа философиялық – дүниетанымдық ілім пайда болды. Ол бертін келе дін дәрежесінде орнықты. Бұл ілімнің негізін салушы Кун — Цзы немесе Кун – ұстаз (европалық транскрипцияда – Конфуций) болды. Конфуций біздің заманымызға дейінгі 551 жылы туылып, 407 жылы дүниеден қайтты.
Конфуциийлік тоғыз кітап аталатын жинақ осы Конфуций қаламынан туған шығармалардан құралған деп саналады. Бірақ, олардың бәрі бірдей Конфуций туындылары емес. Оның ішінде ғұламаның шәкірттерінің де қосқандары аз емес. Бұл аса көлемді еңбектің бірінші сериясы мынадай бес кітаптан тұрады:
— «Өзгерістер кітабы». Бұл кітапқа құлшылық және тылсым дұғалары, өсиет сөздер топтастырылған. Ол алғашқы қауымдық құрылыстан бергіні сөз етеді, барлық кітаптардың ішіндегі көнесі болып табылады.
Осыған қарағанда ол бір адамның қаламынан шыққан дүние емес, құрастырылған еңбек болуы ықтимал.
— «Көне тарих кітабы». Ол көне уақыттарда жасаған императорлардың аңызбен астасқан тарихынан мәлімет береді.
«Діни өлеңдер кітабы». Жинаққак әлемнің жаратылуы мен құрылуы туралы мифтер, діни мадақ өлеңдері енгізілген.
— «Салтанатты рәсімдер кітабы».
— «Көктем мен күз кітабы». Даусыз Кун-Цзының төл туындысы деп танылатын бұл кітапта Лу князьдығының тарихы баяндалады.
«Да-Сюэ» (Ұлы ілім), «Чжун-юн» (Тепе – теңдік туралы), «Лун – юй»
(Әңгімелер мен ойлар) және кун-Цзының шәкірті және оның ісін алға апарушы Мэн-Цзының атымен аталатын еңбек – екінші серияны құрайтын төрт кітап, зерттеуші ғалымдардың пікірінше, Кун-Цзының шәкірттерінің қаламдарынан туған дүниелер.
Конфуций ілімі – тұтасымен дерлік адамшылық туралы ілім. Мұнда құдай турасында бір ауыз сөз жоқ.
Құдайды танып – білуге адамның ақылы жетпейді.
Барлық өзге діндер үшін аса маңызды мәселе — әлемнің, адамның жаратылуы, адам мен құдайға қатысты мәселелер Конфуций ілімінде мүлдем қарастырылмайды. Бірақ, ғұлама қытай тарихында тұңғыш рет көне мифологияны тәптіштеп жазып шыққан. Мұны ол дінге, көне мифтердегі айтылатын құдайларға сенгендігінен емес, тарих және халықтың ғасырлар бойы орныққан дәстүрі болғандығынан жазған және осы дәстүрлерді мейлінше мұқият сақтауға уағыздаған. Бұл дәстүрлер неғұрлым көне болса,
олар соғұрлым маңызды және құнды деп есептеген. Діни ғұрыптар мен рәсімдер адам мен құдырет иесін байланыстыру жолдары емес, адамдардың тұрмысын белгілі бір ізге салудың, оны мазмұнмен толтырудың жолы ретінде қарастырылған. Конфуцийдің түсінігінде ғұрыптар мен салттарды сақтамайтын адам — өзінің басындағы шашына күтім жасамайтын адам сияқты барып тұрған надан, адам емес мақұлық. Яғни конфуцийліктегі құлшылықтың объектісі — көне замандарда жасалып, біржола орныққан, өмірдің барлық жақтарын қамтитын Ұлы рәсімдер.
Философтың өмірі – осы рәсімдерді сақтаудың үлгісі. Ол, өзінің айтуынша, үш мың ереже мен үш жүз ғұрыпты орындаған. Храмдарға баруды өте ұнатқан. Аспан құдіреті – тяннің құрметіне өткізілетін діни қызметтерге, құрбандық ғұрыптарына үнемі
қатынасып отырған. Сонымен бірге, әлдекім Құдіретті Аспан туралы сөз қозғай бастаса, бұл уақытты босқа шығындау деп, ашу шақыратын болған. Ал оның шәкірттерінің кейбірі аспан – табиғаттың бір бөлегі және ол туралы сөз етудің еш қажеттігі жоқ деп тура қайырып тастайтын.
Кун-Цзы тұрмыста мейлінше талғампаз, кінамшыл болған. Ол, мәселен, уақыты келмей ешқашан асқа отырмаған, дұрыс дайындалмаған, тіптен дұрыс туралмаған тамақты ешқашан татпаған. Конфуцийлік қытайда тәлім көрген адам атанудың толып жатқан ережелері болды. Үлкендермен, өзінен жасы кішімен амандасу, дұрыс отырып – тұру, төсекке дұрыс жату, үйге табалдырықтан дұрыс ену, дұрыс киініп, тарану, дастарқан басында өзін өзі ұстай білу сияқтылардың бәрі айрықша маңызды саналды.
Конфуцийлік қытайлықтарды сыпайыгершілікке, сезімталдыққа тәрбиеледі. Адамның ішкі ниетін тереңге жасыра білуді үйретті. Кун-Цзы осындай жоғары адамшылықты насихатттай отырып, бұл жолмен жүрмегендерді мүлдем адам қатарлы санаған жоқ. Оның ойынша, қоғамның толық мүшесі болу үшін әр адам ескіден келе жатқан ғұрыптарды сақтауға және сыйлауға міндетті.
Өзгелер үшін тәрбиелі қоғамда орын жоқ. Ол өмірде ешнәрсе өзгермей, сол қалпында сақталуы тиіс деп санады. Бәлкім осыдан да болар, конфуцийлік қытайда ғасырлар бойы өмір ағысы бір арнасында сақталып келеді. Веда, буддизм ілімдері тараған Азия елдерінің көбінен осындай баяндылық пен тұрақтылықты, дәстүрлерге деген беріктікті байқаймыз. Дәстүрлерге беріктік, әлемдегі болып жатқан құбылыстарды ойлы байсалдылықпен қабылдау, табиғатпен мейлінше үйлесім табу – Шығыстың өмір салты болып орныққан нәрселер.
Кун-Цзы ізгіліктің бес түрлі жолын уағыздады. Олар – даналық жолы, қайырымдылық жолы, адалдық, үлкендерді құрметтеу және қайраттылық жолдары.
Осы жолдармен жүрген жағдайда ғана тұрмыс ретті әрі үйлесімді болмақ. Соның ішінде борышқа адалдық (и), ел билеушісіне берілгендік (чжун), баланың ата – ананы сыйлауы (сяо) және үлкенді сыйлау (ли) ерекше талап етіледі.
Храм и кладбище Конфуция и особняк семьи Конг в Цюйфу
Выдающаяся универсальная ценность
Краткое обобщение
Конфуций, известный философ, политик и педагог в Древнем Китае, чья система убеждений включала философию, политику и этику (впоследствии известный как конфуцианство) оказал глубокое влияние на китайскую культуру, почитался китайскими императорами как Священный образец учителя для десяти тысяч поколений. Храм Конфуция, расположенный на его родине, в городе Цюйфу провинции Шаньдун, Китай, был построен в память о нем и принес его в жертву в 478 г. до н.э. Будучи разрушенным и реконструированным на протяжении веков, он теперь занимает 14 гектаров, на нем расположены 104 здания, построенные в период от династий Цзинь до Цин, включая зал Дачэн, павильон Куйвэнь и алтарь Син, а также более 1250 древних деревьев.
В храме находится более 1000 стел, сделанных в разное время, и ценные предметы, такие как ханьские каменные рельефы, резные изображения, изображающие жизнь Конфуция, и резные каменные драконы династий Мин и Цин. Храм является прототипом и моделью для всех храмов Конфуция, широко распространенных в странах Восточной и Юго-Восточной Азии, особенно с точки зрения планировки и стиля.
Расположенное в 1100 метрах к северу от города Цюйфу кладбище Конфуция занимает площадь 183 га. В нем находится гробница Конфуция и более 100 000 могил его потомков.
Расположенный к востоку от храма особняк семьи Конг превратился из небольшого семейного дома, соединенного с храмом, в аристократический особняк, в котором жили и работали прямые потомки Конфуция мужского пола. После пожара и восстановления храма с ограждающая стена по образцу императорского дворца в 14 веке, особняк был перестроен недалеко от храма. Впоследствии расширен, затем снова уничтожен пожаром и перестроен в конце 19 в.века, сейчас он занимает площадь 7 гектаров и насчитывает около 170 зданий.
В Особняке хранится более 100 000 коллекций; среди них наиболее известны десять парадных принадлежностей династий Шан и Чжоу, портреты Конфуция, выполненные в разные периоды, одежда и шапки, относящиеся к династиям Мин и Цин. Кроме того, более 60 000 файлов и архивов династий Мин и Цин, собранные в Особняке, не только обеспечивают достоверные записи всех видов деятельности в Особняке на протяжении более 400 лет, но и очень ценны для изучения истории династии Мин. и период Цин.
Здания были спроектированы и построены с особой тщательностью в соответствии с идеями конфуцианства относительно иерархии расположения различных компонентов. В период Мин многие выдающиеся художники и мастера применяли свои навыки в украшении храма, а в период Цин имперским мастерам было поручено построить Зал и ворота Дачэн и Зал Цинь, которые считаются вершиной искусства и архитектуры Цин. .
Конфуцианство оказало глубокое влияние не только в Китае, но и на феодальные общества Кореи, Японии и Вьетнама и оказало положительное влияние на просвещение Европы 18 века.
Храм Конфуция, Кладбище Конфуция, Особняк семьи Конг являются не только выдающимися представителями восточного архитектурного мастерства, но и имеют глубокое историческое содержание и являются важной частью культурного наследия человечества.
Критерий (i): Группа монументальных ансамблей в Цюйфу представляет выдающуюся художественную ценность благодаря поддержке, оказываемой им китайскими императорами на протяжении двух тысячелетий, благодаря которой лучшие художники и мастера были привлечены к созданию и реконструкции здания и ландшафт, посвященные Конфуцию.
Критерий (iv): Ансамбль Цюйфу представляет собой выдающийся архитектурный комплекс, демонстрирующий эволюцию китайской материальной культуры на протяжении значительного периода времени.
Критерий (vi): Вклад Конфуция в философское и политическое учение в странах Востока за две тысячи лет, а также в Европе и на Западе в XVIII и XIX веках был одним из самых глубоких Факторы эволюции современной мысли и правительства.
Целостность
Являясь объектом культурного наследия, олицетворяющим основные ценности традиционной китайской культуры — конфуцианство, включая Храм и кладбище Конфуция и семейный особняк Конг, территория включает в себя все необходимые элементы для демонстрации его исторических ценностей и обстановки. . Храм отражает главенствующее положение конфуцианства в традиционной китайской культуре. Кладбище, как кладбище для Конфуция и его потомков, является неотъемлемым и наиболее важным вещественным свидетельством развития клана Конг. Семейный особняк Конг, офис и резиденция прямых потомков Конфуция, свидетельствует о выдающемся статусе семьи Конг в традиционном китайском обществе из-за конфуцианства.
Подлинность
Содержание и защита объекта, которые никогда не нарушались в истории Китая из-за его большого значения, отражают традиционные китайские методы сохранения. Собственность обладает высокой аутентичностью с точки зрения дизайна строительного комплекса, используемых строительных материалов, преемственности в технологии строительства, сохранения исторического состояния и как носителя духовных ценностей, которые являются верным выражением традиционной китайской культуры.
Цюйфу, как родной город Конфуция, всегда был самым густонаселенным местом проживания его потомков, и сегодня окрестности поместья по-прежнему являются самым важным местом жительства для потомков Конфуция. Это социальное явление и ситуация также способствуют подлинности собственности.
Требования по охране и управлению
Храм и кладбище Конфуция, а также особняк семьи Конг были включены в первую группу объектов, охраняемых государством, в 1961 году, и эта собственность находится под защитой Закона Китайской Народной Республики № о Охрана культурных реликвий . Официальным учреждением, ответственным за охрану объекта и управление им, является Комитет по управлению культурным наследием Цюйфу. Была создана многоуровневая и стабильная система гарантий финансирования, при которой на сохранение наследия ежегодно выделяются конкретные средства. Принятие и эффективное выполнение соответствующих национальных и местных законов и правил обеспечивает надежную правовую защиту собственности.
Границы собственности и буферная зона были четко обозначены в 1986 году. В 2003 году был составлен Генеральный план для города Цюйфу , а в 2007 году был составлен План регулирования для города Мин провинции Цюйфу, регулирующий защиту установка свойства. Эти документы обеспечивают юридические, институциональные и управленческие гарантии защиты подлинности и целостности имущества. Теперь защита наследия интегрирована в план социально-экономического развития, план городского и сельского строительства, финансовый бюджет, системную реформу и систему подотчетности руководства Цюйфу.
Проведен систематический периодический и ежедневный мониторинг, при этом разрабатывается полная система мониторинга наследия и база данных документации по объекту. Обследование, разработка и реализация интервенционных проектов проводятся строго в соответствии с соответствующими законами, правилами и техническими спецификациями, при этом также соблюдаются хартии, касающиеся защиты всемирного культурного наследия.
Будут приняты дальнейшие меры для обеспечения подлинности и целостности наследия и его окружения, а также для обеспечения рационального использования и устойчивого развития объекта.
введение в Конфуция, его идеи и их непреходящую актуальность
Человек, широко известный в английском языке как Конфуций, родился около 551 г. до н.э. в современной южной провинции Шаньдун. Конфуций — это звуковой перевод китайского слова Kong fuzi 孔夫子, в котором Kong 孔 было его фамилией, а fuzi — почетным титулом для ученых людей.
Этот ученый человек, получивший широкое признание за создание системы мысли, которую мы сейчас называем конфуцианством, настаивал на том, что он был «не создателем, а передатчиком», просто «веря в древних и любя их». В этом можно было увидеть, что Конфуций действовал скромно и смиренно, добродетели, которые он высоко ценил.
Или, как утверждал Кан Ювэй, ведущий реформатор современного Китая, Конфуций тактически сформулировал свои революционные идеи как утраченные древние добродетели, чтобы его аргументы встречали меньше критики и меньше враждебности.
Конфуций совсем не походил на великого мудреца своего времени, каким он широко известен в наше время. Для своих современников он был, пожалуй, прежде всего безработным политическим советником, который несколько лет скитался по разным вотчинам, пытаясь продать свои политические идеи разным правителям, но так и не смог заключить сделку.
Кажется, Конфуций предпочел бы жить на полтысячелетия раньше, когда Китай, по его словам, был объединен под властью доброжелательных, компетентных и добродетельных правителей на заре династии Чжоу. К его времени Китай превратился в разделенную землю с сотнями маленьких феодальных владений, которыми часто правили жадные, жестокие или посредственные правители, часто находящиеся в состоянии войны.
Но идеи этого разочарованного ученого глубоко повлияли на политику и этику в Китае и за его пределами с момента его смерти в 479 г. до н.э. Величайший и наиболее влиятельный китайский мыслитель, его концепция сыновней почтительности по-прежнему высоко ценится среди молодежи Китая, несмотря на быстрые изменения в демографии страны.
Несмотря на некоторые сомнения в том, что многие китайцы серьезно относятся к его идеям, идеи Конфуция по-прежнему имеют непосредственное и тесное отношение к современному Китаю.
Эту ситуацию можно сравнить с христианством в Австралии. Хотя институциональное участие постоянно сокращается, христианские ценности и нарративы по-прежнему влияют на австралийскую политику и жизненно важные социальные вопросы.
Сегодня опасность заключается в том, что конфуцианство считается единственной причиной успеха или неудачи Китая. Например, британский писатель Мартин Жак недавно заявил, что конфуцианство было «самой главной причиной» успеха Восточной Азии в борьбе с COVID-19.пандемии, без каких-либо объяснений или обоснований.
Если бы Конфуций был жив, он, вероятно, без колебаний назвал бы этот единственный корень триумфа или бедствия ленивым, неправильным и неразумным.
Политическая структура и взаимная ответственность
Конфуций хотел восстановить хороший политический порядок, убедив правителей восстановить моральные нормы, служить примером соответствующих социальных отношений, выполнять проверенные временем ритуалы и обеспечивать социальное благополучие.
Он усердно работал над продвижением своих идей, но получил мало сторонников. Почти каждый правитель видел в наказании и военной силе кратчайший путь к большей власти.
Лишь 350 лет спустя, во времена правления императора У Хань, конфуцианство стало государственной идеологией Китая.
Но эта санкционированная государством версия конфуцианства не была честным возрождением идей Конфуция. Вместо этого он впитал в себя многие элементы соперничающих школ мысли, особенно законничество, возникшее во второй половине периода Сражающихся царств Китая (453–221 гг. до н. э.). Легализм утверждал, что эффективное управление опирается на безличные законы и правила, а не на моральные принципы и обряды.
Как и большинство великих мыслителей осевого века между 8 и 3 веками до нашей эры, Конфуций не считал, что все созданы равными.
Подобно Платону (родившемуся более 100 лет спустя), Конфуций считал, что идеальное общество следует иерархии. На вопрос герцога Цзин Ци о правительстве Конфуций, как известно, ответил:
.пусть правитель будет правителем; министр, министр; отец, отец; сын, сын.
Однако было бы поверхностным чтением Конфуция полагать, что он призывал к безоговорочному подчинению правителям или начальникам. Конфуций советовал ученику «не обманывать правителя, а противостоять ему».
Конфуций считал, что легитимность режима в основном зависит от доверия людей. Правитель должен неустанно трудиться и «подавать пример».
Как и в семье, хороший сын слушается своего отца, а хороший отец завоевывает уважение не силой или старшинством, а искренней любовью, поддержкой, руководством и заботой.
Другими словами, Конфуций видел взаимоотношение между правителем и управляемым.
Любовь и уважение к социальной гармонии
Для Конфуция правильные отношения между членами семьи — это не просто метафоры идеальных политических порядков, а основа гармоничного общества.
Существенной семейной ценностью в идеях Конфуция является xiao 孝, или сыновняя почтительность, понятие, объясненное как минимум 15 различными способами в «Аналектах», сборнике слов Конфуция и его последователей.
Читать далее: Может ли Не Чжа, китайский супергерой с кассовыми сборами в 1 миллиард долларов, научить нас, как воспитывать хороших детей?
В зависимости от контекста Конфуций определял сыновнюю почтительность как уважение к родителям, как «никогда не отклоняющееся» от родителей, как не позволяющее родителям испытывать ненужное беспокойство, как служение родителям с соблюдением этикета при их жизни и как достойное погребение и поминовение родителей после того, как они уйдут.
Конфуций ожидал, что правители будут примером хороших семейных ценностей. Когда Цзи Кан Цзы, влиятельный премьер-министр родного штата Конфуция Лу, попросил совета о том, как сохранить лояльность людей к царству, Конфуций ответил, попросив правителя продемонстрировать сыновнее благочестие и милосердие (9).
0047 ci 慈).
Конфуций рассматривал моральные и этические принципы не только как личное дело, но и как общественное достояние. Он глубоко верил, что социальная гармония в конечном итоге зависит от добродетельных граждан, а не от сложных институтов.
В представлениях Конфуция важнейшим нравственным принципом является ren 仁, понятие, которое вряд ли можно перевести на английский язык, не потеряв часть своего значения.
Подобно сыновней почтительности, ren проявляется в любви и уважении к другим. Но ren не ограничивается членами семьи и не зависит от крови или родства. Рен учит людей следовать своей совести. Люди с ren обладают сильным состраданием и сочувствием к другим.
Переводчики, выступающие за единый английский эквивалент для ren , пытались интерпретировать это понятие как «доброжелательность», «гуманность», «человечность» и «добро», но ни одно из этих понятий не отражает полностью значение термина.
Проблема перевода ren не лингвистическая. Хотя это понятие встречается в «Аналектах» более 100 раз, Конфуций не дал ни одного четкого определения. Вместо этого он объяснял этот термин по-разному.
Как резюмировал китайский историк Дэниел Гарднер, Конфуций определил ren как:
любить других, усмирять себя и возвращаться к ритуальным приличиям, быть уважительным, терпимым, заслуживающим доверия, прилежным и добрым, обладать мужеством, быть свободным от беспокойства или быть решительным и твердым.
Вместо того, чтобы искать точное определение ren , возможно, будет мудрее рассматривать это понятие как идеальный тип высшей и абсолютной добродетели, которой, по мнению Конфуция, должны следовать хорошие люди.
Актуальность в современном Китае
С тех пор мысли Конфуция оказали глубокое влияние почти на каждого великого китайского мыслителя. Основываясь на своих идеях, Мэн-цзы (372–289 гг. До н. Э.) И Сюньцзы (ок. 310–235 гг. До н. Э.) Развили разные школы мысли в системе конфуцианства.
Выступая против этих идей, мохизм (4 век до н.э.), даосизм (4 век до н.э.), законничество (3 век до н.э.) и многие другие влиятельные системы мысли возникли через 400 лет после времени Конфуция, продолжая формировать многие аспекты китайской цивилизации за последние два тысячелетия.
У современного Китая сложные отношения с Конфуцием и его идеями.
С начала 20-го века многие интеллектуалы под влиянием западной мысли начали осуждать конфуцианство как причину национальных унижений Китая со времен первой опиумной войны (1839-42).
Конфуций подвергся резкой критике со стороны как либералов, так и марксистов.
Ху Ши, лидер китайского движения «Новая культура» в 1910-х и 1920-х годах и выпускник Колумбийского университета, выступал за свержение «Дома Конфуция».
Мао Цзэдун, основатель Китайской Народной Республики, также неоднократно осуждал Конфуция и конфуцианство. Между 1973 и 1975 годами Мао посвятил последнюю в своей жизни политическую кампанию против конфуцианства.
Читать далее: Чтобы понять современный Китай, вы просто не можете игнорировать марксизм.
Несмотря на яростную критику и жестокие преследования, идеи Конфуция остаются в умах и сердцах многих китайцев как в Китае, так и за его пределами.
Одним из ярких примеров является П. С. Чанг, еще один китайский выпускник Колумбийского университета, который сыграл важную роль в разработке Всеобщей декларации прав человека, провозглашенной Генеральной Ассамблеей Организации Объединенных Наций в Париже 10 декабря 1948 года. Благодаря усилиям Чанга дух некоторые наиболее важные конфуцианские идеи, такие как ren , глубоко укоренились в Декларации.
Первая сессия редакционного комитета по Международному биллю о правах, Комиссия по правам человека, в Лейк-Саксесс, Нью-Йорк, в понедельник, 9 сентября.